Cultuur en Maatschappij
De Nederlandse regisseur/scenarioschrijfster Rosanne Pel trok voor haar debuutfilm naar het Poolse platteland. Een setting die een belangrijke bijrol vervult. De film ging in première op het Toronto International Film Festival. De Nederlandse première was op het Nederlandse Film Festival in Utrecht en de film is vanaf 4 oktober te zien in Nederland, zowel in filmhuizen als via Picl.
Waar het plattelandsdorpje in fysieke zin misschien alle ruimte biedt, is die ruimte volledig afwezig in de relaties tussen de hoofdpersonen van deze film. De vijftienjarige Eryk woont met zijn moeder, oma en overgrootmoeder in een klein dorpje in Polen. Er is geen vader in zijn leven en zijn moeder zit hem dicht op de huid in een intieme relatie waarin Eryk van tijd tot tijd de rol van de man in het huis lijkt te hebben. Eryk is verliefd op Klaudia, zijn buurmeisje van dertien, en geeft haar op zijn beurt geen ruimte. Als ze zwanger wordt ontstaat de indruk dat de geschiedenis zich herhaalt.
De film is gedraaid in een troosteloos plattelandsdorp in Polen waar Eryk werkt op een ganzenboerderij. Ganzen die levend worden geplukt voor hun dons. De troosteloosheid wordt versterkt door de wijze waarop de film is gedraaid. Rauw, naturel, bijna alsof de camera een bestaand gezin als een documentaire volgt in de dagelijkse gang van zaken. Daarmee zijn sommige scenes bijna voyeurisme, inbreuk in de privésfeer van Eryk en de andere hoofdpersonen.
Waar een filmlocatie vaak een decor, een gegeven is, speelt in dit geval de locatie een duidelijk rol in het versterken van de rauwheid. Daarmee zijn niet alleen de amateuracteurs goed gecast maar ook de locatie.
Ondanks deze rauwheid slaagt de film erin om empathie met de karakters op te wekken. Zo wordt duidelijk dat de fouten die ze maken voortkomen uit een onvermogen om met de situatie en de onderlinge relaties om te gaan en niet uit kwade bedoelingen.
De (g)rauwheid van de film wordt nog versterkt doordat in de hele film geen zonnestraal te zien is. Alle buitenopnames spelen zich af onder een egaal grijze lucht. De lichte toetsen in de film worden gevormd door shots, bijna portretten, van Eryk, oma en de overgrootmoeder. Dit als ze spelletjes doen aan de tafel of als overgrootmoeder rijmpjes opzegt direct in de camera.
De jury van het Forum van de Regisseurs kende de VEVAM Fonds Prijs van het Forum van de Regisseurs toe aan LIGHT AS FEATHERS van Rosanne Pel en DE STOEL VAN DE LAATSTE JAREN – Egbert van Anke Teunissen en Jessie van Vreden.
De film, uitgebracht door Herrie film (ook verantwoordelijk voor Nina), is te zien in meerdere filmtheaters maar ook op Picl. Picl is een streamingplatform. Dit is een initiatief van filmtheaters en Herrie die hiermee kwaliteit- en arthousefilms als streaming dienst aanbieden om het bereik van dergelijke films te vergroten. Het aanbod is gelijk aan het aanbod in de theaters. Light as Feathers is te zien vanaf 4 oktober.
De film krijgt 3 sterren in een recensie van de Volkskrant. De redactie bedankt Herrie voor de mogelijkheid om deze film in een preview te mogen bekijken.
Tijdens het filmfestival van Gdynia kreeg de film Kler (Clergy of Clerus) een speciale award met als motivatie: "for the courage to explore a topic of particular importance to the public." Het onderwerp van de film van Wojciech Smarzowski is het gedrag van de clerus. Gegeven de rol van de katholieke kerk in Polen op voorhand een controversieel onderwerp. De film komt binnenkort ook in Nederland in de bioscopen.
De prijs voor beste film, de Gouden Leeuw, op het Festival ging naar Zimna Wojna (Cold War), winnaar beste regie in Cannes, die later dit najaar ook in de bioscopen in Nederland te zien is.
De hoofdrollen in de film zijn weggelegd voor drie, fictieve, priesters die er gedrag op na houden wat niet past bij hun rol als voroganger in het katholieke geloof. Ze zitten stevig aan de wodka, hebben seks en dwingen de vriendin tot arbortus en spotten met de kerk. Ook is er sprake van misbruik van een blind weesjongetje. Het gedrag leidt er zelfs toe dat een priester moet vluchten voor zijn parochianen die dreigen met een lynchpartij. De trialer geeft een aardig impressie.
Dat deze uitwassen in de kerk niet geheel fictief zijn mag nauwelijks verbazend zijn gezien de verhalen die ook hier in Nederland bekend zijn over misstanden in de katholieke kerk. In Polen wordt met de discussie over deze film met regelmaat verwezen naar een boek dat de in Polen gevestigde Nederlandse journalist Ekke Overbeek schreef. Zijn boek beschrijft specifiek misstanden binnen de Poolse katholieke kerk. Op dinsdag 2 oktober sprak Radio 1 met Ekke Overbeek (luister terug vanaf 23 minuten).
De film is bij het publiek een groot succes. Zo ging in het eerste weekend bijna een miljoen kijkers naar de bioscoop. De controverse ligt daarin dat de politiek en publieke omroep de film op de korrel neemt. Dit is ingegeven door de sterke link van de kerk met de huidige regering.
Zo wordt in het journaal van TVP (de door de regering gecontroleerde publieke zender) de film weggezet als ‘een nieuwe brutale aanval op de katholieke kerk’. Probeert u zich eens voor te stellen dat in Nederland het NOS journaal van acht uur op dergelijke wijze een film zou adresseren over bijvoorbeeld het koningshuis, niet objectief maar duidelijk stelling nemend.
Het rechtse tijdschrift Gazeta Polska plaatste de voormalige Paus op de cover in reactie op de film met als titel: ‘De clerus. Onze schat in de strijd tegen nazisme, communisme, LHBT en islamisme.’. Waar op die eerste twee statements (nazisme, communisme) weinig af te dingen is, mag u zelf concluderen wat u vdint van 'De strijd tegen LHBT en islamisme.
Ook op andere fronten reageert de politiek. Zo zijn er burgemeesters die de film verbieden in bioscopen bij hen in de gemeente.
De vraag is of deze fanatieke aanval op de film door politici van de regerende PiS partij niet averechts werkt. Door de combinatie van het succes en de controverse mag de film ook in het buitenland op veel belanstelling rekenen. Een kleine greep:
Vanaf midden oktober is de film ook te zien in Nederlandse bioscopen met Engelse ondertitels en daardoor ook toegankelijk voor het Nederlandse publiek. check bijvoorbeeld de sites van Kinopolis en Pathé.
Leestip: Recent schreven we over de politieke controverse rond de prijs voor Preisner, componist van filmmuziek.
