Cultuur en Maatschappij
Berichten over Polen ten tijde van het communisme of over de val van het communisme in 1989.
Nog tot het einde van juni is in het Gemeentemuseum in Den Haag de tentoonstelling Katarzyna Kobro & Władysław Strzemiński - Een Poolse avant-garde te zien. In samenwerking met het Gemeentemuseum organiseren wij de vertoning van de film Powidoki (Afterimage of Nabeeld) op zondagmiddag 23 juni om 14:00. In dit aritkel een korte review van de film over de laatste periode in het leven Strzemiński. Ook stippen we een tweede film aan die verscheen over het kunstenaarsechtpaar.
De film die wij u kunnen laten zien is de film Powidoki. De titel verwijst naar de fascinatie van de kunstenaar Władysław Strzemiński voor wat hij noemde ‘nabeeld’: het beeld dat je met gesloten ogen ‘ziet’ nadat je lang en intens hebt gekeken naar een object dat fel is verlicht door de zon.
De film is de laatste film van de bekende Poolse regisseur Andrzej Wajda en was de Poolse inzending voor de Oscars in 2017. De gerenommeerde Poolse acteur Bogusław Linda zet daarin de kunstenaar Strzemiński neer in de periode na de Tweede Wereldoorlog. Hij is verbonden aan de kunstacademie in Łódź waar hij studenten onderwijst. In een van deze lessen geeft de kunstenaar ‘zelf’ uitleg over de achtergrond van de titel.
De film laat pijnlijk zien hoe de visie van de kunstenaar conflicteert met de kunst die het communistische regime voorstaat. Dit verschil van inzicht leidt ertoe dat Strzemiński zijn aanstelling als leraar kwijtraak. Het wrange is dat hij aan de gang kan in een atelier waar portretten van Stalin worden geschilderd maar ook die baan raakt hij kwijt als hij uit het genootschap van kunstenaars wordt gezet.
Verweven door deze strijd zit zijn relatie met zijn dochter die bij hem intrekt na het overlijden van Katarzyna Kobro. Dit geeft gelijk een inkijk in de relatie tussen beide kunstenaars in deze fase van hun leven. Een derde verhaallijn is de poging om in samenwerking met zijn voormalige studenten zijn visie op kunst te verwerken in een publicatie die hij helaas niet meer heeft kunnen afronden. Na zijn dood rouleerden de teksten onder zijn studenten en pas na de dood van Stalin volgde een officiële uitgave in 1958.
De tweede film die we behandelen is van een heel ander kaliber. Deze kortere film van ongeveer drie kwartier is gemaakt naar aanleiding van de tentoonstelling in Centre Georges Pompidou in Parijs, dezelfde tentoonstelling die ook in het Gemeentemuseum Den Haag te zien was. In een meer toneelachtige setting maken we kennis met de curator die voor de uitdaging komt te staan om de tentoonstelling vorm te geven.
Via deze curator maken we kennis met de kunstenaars maar ook met Fritz Haber, de Duitse chemicus die verantwoordelijk was voor de uitvinding van chloorgas en mosterdgas en zijn vrouw die zelfmoord pleegde. In het Russische leger overleefde Strzemiński bij de vesting Osowiec een aanval met chloorgas in 1915. Later in de oorlog, in 1916, raakt Strzemiński een arm en been kwijt en in het ziekenhuis leert hij Katarzyna Kobro kennen.
Ook krijgen we een inkijkje in de jaren van de Tweede Wereldoorlog waarin het gezin moet vluchten en hoe dit impact heeft op hun beleving van hun nationaliteit en de spanningen die dit meebrengt in hun huwelijk. Dit leidt uiteindelijk tot hun scheiding.
De film won in Polen dit jaar de Grand Prix Komeda, de belangrijkste Poolse prijs voor filmmuziek vernoemt naar de Poolse componist van filmmuziek. De film komt dit najaar beschikbaar via VOD.
Kobro / Strzeminski. Opowieść fantastyczna - teaser from Magda Lankosz on Vimeo.
Boven dit bericht de trailer van Powidoki.
Het Schilderij is: Powidok światła, kobieta w oknie", Władysław Strzemiński,1928 r., MUZEUM SZTUKI W ŁODZI
https://zasoby.msl.org.pl/arts/view/253
