fbpx

Category Archives: Literatuur

Najlepszy – Film over Jerzy Górski

Najlepszy - Film over Jerzy Górski

Negen december verschijnt in de bioscopen een film geïnspireerd op het leven van triatleet Jerzy Górski. Górski (1954) vestigde een wereldrecord in het wereldkampioenschap triatlon, waarmee hij de titel van 'Double Ironman' wist te behalen. Dit record zou niet mogelijk zijn geweest als twee vrouwen niet in zijn leven waren verschenen. De ene heeft hij verloren. De andere werd een inspiratie om voor zijn leven te vechten.

De sportman Jerzy Górski

Naast het winnen van de Virginia Double Iron Triathlon ( bijna 8 km zwemmen, 360 km fietsen en 84 km hardlopen) met een tijd van 24 uur en 48 minuten in 1990 liep hij in 1991 ook mee in de marathon van New York met 42 kilometer alleen maar hardlopen natuurlijk een korte afstand. Ook met lopen alleen ging hij voro extreme uitdagingen. Zo nam hij ook deel aan de Western States Endurance Run. Deze 110 mijl, dus 160 kilometer voltooide hij in 28 uur, 5 minuten en 22 seconden.

Boek en film over het leven van Jerzy Górski

Het boek van de film heeft als titel: 'Najlepszy. Gdy słabość staje się siłą' (vert. De beste. Wanneer zwakte een kracht wordt). Op basis van de flaptekst:

Jerzy Górski had niets maar hij bereikt iets wat de meeste mensen nooit zouden bereiken. 'De beste' is een verhaal over een buitengewone strijd van veertien jaar tegen verslaving aan drugs, sigaretten en alcohol. Met therapie komt hij de verslaving te boven won de prestigieuze Double Ironman in de VS. Jerzy Górski is daarmee een Poolse triathlon legende en een symbool van de strijd tegen hun eigen zwakheden.

Zijn leven is een kant-en-klaar scenario voor verschillende boeken.  De geautoriseerde biografie van Grass Łukasz laat je voelen hoe het is om alleen naar de top te gaan dankzij je vastberadenheid en hulp van vrienden.

De film is geregisseerd door Łukasz Palkowski die eerder het gedramatiseerde verhaal bracht van hartchirurg Zbigniew Religa, de film Bogowie.

Literatuur Late Night met Alicja Gescinska

Literatuur Late Night met Alicja Gescinska Tijdens Literatuur Late Night op vrijdag 13 oktober zijn de schrijvers Marcel Möring en Alicja Gescinska te gast in de Centrale Bibliotheek aan het Spui. Gespreksleider Jeroen Vullings praat met hen over identiteit en het zoeken naar een thuis.  "Een jongen wordt geboren in een woud zonder grenzen, woest…
Lees meer

Nieuwsbrief: Tips voor de zomer(vakantie)

Tips voor de zomer(vakantie) Tips voor aan actieve vakantie in Polen, een museum of concert bezoeken in Nederland met een Poolse twist of gewoon onderuit met een goed boek, onze nieuwsbrief biedt het allemaal. Over onze nieuwsbrief In het onderstaande kader leest u onze nieuwsbrief. Wilt u deze in het vervolg ook in uw e-mailbox…
Lees meer

Zwarte bladeren: Roman met als historische achtergrond de pogrom van Kielce

Zwarte bladeren: Roman met als historische achtergrond de pogrom van Kielce

In mei verscheen in België en Nederland de roman Zwarte Bladeren. Deze van oorsprong Poolse roman (Czarne liście) is geschreven door de deels in België woonachtige schrijfster en journaliste Maja Wolny en is vertaald naar het Nederlands door Steven Lepez. Maja is oorspronkelijk afkomstig uit Kielce, een middelgrote stad in het hartje van Polen waar het verhaal zich grotendeels afspeelt.

Eén van de hoofdpersonen is de historische figuur, Julia Pirotte, een Pools-Joodse fotografe. Zij komt in de stad de dag na de tragische gebeurtenissen van 4 juli 1946 – bekend als de pogrom van Kielce − om in opdracht van het tijdschrift „Żołnierz Polski” verslag te doen:

„Ze reed de stad binnen die ze niet kende en waar de inwoners op klaarlichte dag Joden aanvielen. Uit beknopte aantekeningen van haar chef bleek dat sinds gisteren het gerucht in Kielce de ronde ging dat de achtjarige Henio was vermist. Het kind verdween in de hoofdstraat van de stad, blijkbaar was hij gezien in het gezelschap van een Jood. Toen de jongen voor de nacht niet naar huis was teruggekeerd, brak er paniek uit. Hij zou ritueel vermoord zijn […]. Wat zou ze daar aantreffen? Bebloede stoepen? Lijken in de struiken? Of misschien de hele stad tot de tanden gewapend? […] Julia had van kennissen vernomen dat enkele verdachte lieden onlangs hadden geprobeerd om de Polen in Rzeszów tegen hun Joodse buren op te zetten, maar hun samenzwering was mislukt. De bedreigde inwoners werden gewaarschuwd, zodat ze ’s nachts konden ontsnappen. Waarom had het in Kielce anders uitgepakt? Hadden de mensen in de stad gewoon minder geluk, of was er meer haat?, vraagt Julia zich af.

Parallel daaraan ontspint zich het fictieve verhaal van Weronika Czerny, een historica van de plaatselijke universiteit. Enkele decennia later, op de dag van de 65ste herdenking van de pogrom van Kielce, verdwijnt haar dochter spoorloos. En – aldus de tekst op de kaft van de roman – „net als destijds werden de stadsbewoners meegesleurd in een mengeling van complottheorieën, haat, angst en mediahysterie. Voor Weronika zelf leidt de verdwijning ertoe dat pijnlijke feiten uit haar […] familiegeschiedenis opnieuw worden blootgelegd”.

De Pogrom van Kielce

71 jaar geleden op 4 juli 1946 vond in de Poolse stad Kielce een van de meest tragische gebeurtenissen in de naoorlogse Poolse geschiedenis plaats die aangeduid wordt als de ‘pogrom van Kielce’. Meer dan 40 Joodse inwoners van de stad werden door de boze menigte in samenwerking met de militie, het Poolse leger en de Geheime Dienst op een gruwelijke wijze vermoord. Tientallen anderen raakten gewond, enkele werden nog vermoord in nasleep van de pogrom op dezelfde dag of in de dagen daarna.

De aanleiding voor de moord was een vals bericht over de ontvoering van een achtjarige jongen Henio Błaszczyk door Joden – de verhalen van Joodse rituele moorden van kinderen waren met name in katholieke delen van Europa onder de bevolking breed verspreid. In werkelijkheid was Henio weggelopen naar bevriende familie in een nabijgelegen dorp waar hij een tijd zonder toestemming van zijn ouders doorbracht. De verontruste ouders hebben de verdwijning van hun zoon bij de militie gemeld. Na zijn terugkomst gaf de jongen aan door Joden gevangengehouden te zijn in de kelder van een huis aan Plantystraat in Kielce. Het motief achter het verzonnen verhaal is tot nu toe niet duidelijk.

De leden van de ordetroepen die de huiszoeking gingen doen, verspreiden onderweg het valse bericht en werden vergezeld door een groeiende groep inwoners. Ter plaatse werden de Joden geslagen en gedood, zowel door de gewone burgers als ook door de bewapende leden van de militie en het leger, gesteund door de groep van arbeiders uit de fabriek Ludwików. De uitbraak van geweld was zo groot dat de pogingen (bijvoorbeeld ondernomen door lokale priesters) om de woedende menigte tot bedaren te brengen, mislukten. Het bestuur van de stad reageerde niet.

Pas in de middag greep het leger in, de Poolse geheime dienst bood de overlevende Joodse inwoners bescherming en bewaakte ziekenhuizen waar de slachtoffers naartoe gebracht werden. Er werd een avondklok ingesteld.

Al dezelfde avond werden ongeveer 100 mensen gearresteerd, op 11 juli werden eerste vonnissen geveld, negen mensen kregen voor hun deelname aan de pogrom de doodstraf die onmiddellijk werd voltrokken. Het hele stadsbestuur werd vervangen.
De slachtoffers van de moord werden op 8 juli begraven op de Joodse begraafplaats in Kielce.

Na de processen werd de zaak in de doofpot gestopt en het onderzoek naar de toedracht tegengehouden. Pas na de val van het communisme ontstond er in Polen een discussie over de pogrom van Kielce.

Het Poolse Instituut voor Nationale Herinnering (IPN) heeft in zijn onderzoek (1990-2004) niet genoeg bewijs gevonden om nog levende daders van de pogrom te vervolgen. De conclusie van het onderzoek was dat de moord aan Joden het gevolg was van het spontane gedrag van de menigte en een reeks toevalligheden.

De theorie dat de Sovjets achter de pogrom zaten (onder meer vanwege de aanwezigheid van het hoofd van de Russische NKWD - de voorloper van de KGB - op deze dag in Kielce) of dat het een provocatie van het communistische bewind was (om aandacht af te leiden van het net gehouden referendum waarvan de uitslag werd vervalst), werd ook verworpen.

Het boek Zwarte Bladeren

Het boek is uiteraard verkrijgbaar bij (online) boekhandels.

Facebookactie

In samenwerking met stichting Literatura en dankzij Maja en haar uitgever Bezige Bij mogen we één exemplaar gebruiken voor een facebookactie: