Cultuur en Maatschappij
Wanneer verscheen Polen als een 'staat' op de kaart? Wanneer was het gemenebest van Polen - Litouwen het grootste land van Europa? Hoe zat dat precies met de verdelingen en hoe zag Polen eruit in het Interbellum? Het antwoord op deze vragen is te zien in deze animatie van Europa over de achterliggende 2500 jaar.
Hieronder een still uit de Video van het jaar 1473. Polen en Litouwen, er was nog geen sprake van het Gemenebest, strekken zich uit van Oostzee tot de Zwarte Zee. Met name de omvang van Litouwen valt op als we dit vergelijken met vandaag de dag.
Belgische programmamaker Tom Waes maakt al een aantal seizoenen een reisprogramma waarbij hij niet altijd de gebaande paden volgt. In de uitzending die op zondag 6 januari te zien was bezocht hij Polen.
De uitzending begint in het stadje Siematycze. Dit plaatsje zo´n 150 kilometer ten oosten van de hoofdstad Warschau tegen de grens met Wit-Rusland staat in Polen bekend als Mała Belgia, ‘klein België’. Tom vraagt aan de burgemeester hoe dat nu precies komt.
Andere onderwerpen die aanbod komen zijn de rol van het geloof maar ook wat in eerste instantie wordt aangekondigd als bijgeloof en een soort van heksen. Bij het ritueel dat Tom ondergaat worden (orthodox) christelijke heiligen aangeroepen. Het ritueel waarbij de oude vrouw de heiligen aanroept om over Tom te waken en zijn last overneemt ontroert de gids. In plaats van een heks typeren ze haar dan ook als 'wijze vrouw' meer een soort van sjamaan.
Ook bezoekt Tom paramilitairen. Een organisatie die in het leven is geroepen om in het geweer te komen (letterlijk) bij een eventuele invasie door de russen. Meer dan honderdduizend van deze vrijwilligers trainen met regelmaat en Tom mag meetrainen.
Zeker geen toeristische attractie is Bełchatów met de grootste bruinkool centrale van Europa aan de rand van een dagbouw mijn voor bruinkool. Daarmee komt het gesprek ook op de vervuiling in de Poolse steden en de spagaat tussen milieu en werkgelegenheid en onafhankelijkheid van het buitenland voor de energievoorziening.
Tom zijn reis eindigt in de omgeving van Wałbrzych, op een uurtje rijden van Wrocław tegen de grens met Tsjechië. In deze regio zou volgens de overleveringen een trein vol met roofgoud van de nazi's verborgen zijn. Tom gaat op onderzoek in het tunnelstelsel in de regio. Een regio die toen nog bij Duitsland hoorde.
Het programma geeft hiermee een ander perspectief dan u misschien gewend bent op het land. Bekijk de site van het programma. De uitzending is met VRT-profiel terug te zien op de site van de VRT.
De aflevering was op 17 juli 2020 in de herhaling op NPO3 en aansluitend nog 7 dagen online te bekijken.
