In 2018 is het 475 jaar geleden dat het boek verscheen 'De revolutionibus orbium coelestium' (Over de omwentelingen van de hemellichamen). Dit boek was een revolutie in de wetenschap. Voor het eerst in de geschiedenis staat niet de aarde centraal in het zonnestelsel. De schrijver van dit boek was Niklas Koppernigk, beter bekend onder zijn Latijnse naam Copernicus, uit Thorn. Naar aanleiding hiervan is in de Walburgiskerk in Zutphen van 7 augustus tot en met 31 oktober de tentoonstelling Copernicus. De Omwenteling te zien. Voor ons reden voor een korte biografie over deze bijzondere man.
Thorn wordt Toruń
Copernicus was een kanunnik van het Prinsbisdom van Ermland in Pruisen. Het was in die tijd niet ongebruikelijk dat de rol van bisschop als kerkelijk leider samenviel met die van een prins/bestuurder van een regio. Met de tweede vrede van Thorn viel deze bisschopsstaat niet meer onder de Duitse Teutoonse orde maar binnen het Pools-Litouwse Gemenebest. Thorn is dan ook bekend onder de huidige naam Torun en Copernicus wordt ook bekend als Mikołaj Kopernik.
De Duitstalige stad Thorn (Toruń) was, samen met Danzig (Gdańsk) en Elbing (Elbląg), een van de drie Duitse Hanzesteden die de status van Poolse Rijksstad kregen, met een eigen vertegenwoordiging in de Sejm (het Poolse parlement). Behalve handel vond tussen de Hanzesteden ook een uitwisseling van ideeën plaats.In tegenstelling tot vele Duitse steden waar de Lutherse Reformatie plaatsvindt, blijft het Ermland rooms-katholiek.
Copernicus
Niklas wordt in Thorn geboren als zoon van een koperhandelaar (de 'kopper' in Koppernigk) op 19 februari 1473 als de stad valt onder Pools bestuur. Zijn vader en moeder komen respectievelijk uit Neder-Silezië en Silezië. Nu regio's in Polen met de namen Dolny Śląsk en Śląsk. Eind vijftiende eeuw hoorde bijvoorbeeld Neder-Silezië het koninkrijk Bohemen dat behoorde tot het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie. Het begrip 'Duits' of 'Pools' zoals we nu kennen zijn dan ook niet van toepassing.
Behalve kanunnik bij het Prinsbisdom had Copernicus een doctoraat in kerkelijk recht, sprak hij meerdere talen en hield hij zich bezig met astronoom, geneeskunde wiskunde en cartografie. Ook kwam hij met economische theorieën. Daarmee is deze ' homo universalis' bij uitstek een kind van zijn tijd.
Religie en wetenschap
Bovenbeschreven religieuze ontwikkelingen vonden pas plaats aan het einde van Copernicus' leven. Hijzelf volgde als geleerde de voorgeschreven traditionele kerkelijke carrière in de Rooms-Katholieke Kerk. Dat maakt het, achteraf bezien, des te opmerkelijker dat hij een boek schrijft dat ingaat tegen de dan geldende kerkleer.
Toch is ook dat een teken van de tijd. De opkomst van het protestantisme gaat hand in hand met een bloei in de wetenschap. Door de Reformatie neemt de macht en invloed van de Katholieke kerk af. De weg wordt gebaand voor de wetenschappelijke revolutie en de verlichting. Meer hierover weten? Bekijk Achter de dijken, De revolutie gaat verder.
Als later Galileo Galilei (1564-1642) de denkbeelden van Copernicus onderbouwt en de leer verder verspreidt, komt Galilei in conflict met de Katholieke Kerk. Het boek van Copernicus wordt in 1616 verboden. Een verbod dat in 1758 wordt opgeheven.
Copernicus maakt al deze ontwikkelingen niet meer mee. Hij overlijdt op 24 mei 1543, kort na de publicatie van zijn boek.
De tentoonstelling
Het mag duidelijk zijn dat Copernicus met zijn leven en werk een invloed heeft vandaag de dag nog doorwerkt. Het is dit perspectief op zijn leven en werk dat de tentoonstelling in de Walburgiskerk in Zutphen. Ook worden relevante ontwikkelingen van die tijd belicht zoals de telescoop en de boekdrukkunst. Hierdoor werd het grootschalig verspreiden van ideeën mogelijk maakte.
Er wordt een exemplaar van het boek tentoongesteld. Er zijn uitvergrotingen en er kan gebladerd worden in de facsimile en een digitale versie.
Daarnaast worden er in de periode van de tentoonstelling aanvullende activiteiten georganiseerd zoals het sterrenkijken door telescopen en activiteiten voor kinderen in het Kidslab.
De tentoonstelling is te zien van 7 augustus tot en met 31 oktober. Ze wordt op 25 augustus geopend in aanwezigheid van de Poolse zaakgelastigde van de Republiek Polen mevr. Katarzyna Banaszkiewicz. Ook is Milena Ratajczak, PhD op het astronomisch instituut op de universiteit van Wrocław aanwezig.
Op de site van de kerk vindt u meer details over de openingstijden en bereikbaarheid
Onderstaande video is een korte, Engelstalige, biografie van Copernicus:
Portret bij dit bericht via Commons Wikimedia
