Discussie over LHBT-vrije zones en LHBT-rechten
Tijdens de afgelopen verkiezingscampagne was er sprake van anti-LHTB retoriek door de zittende president en regeringskandidaat Duda. Helaas beperkt deze retoriek zich niet alleen tot de campagne. In dit artikel een overzicht (waarin we niet denken compleet te zijn want dat is helaas niet te doen).
Behalve anti-LHBT discours was er bij de verkiezingen ook sprake van anti-semitisme.
Voorlichting op scholen
In februari 2019 ondertekende de burgemeester van Warschau, Rafał Trzaskowski (de tegenstander van Duda in de achterliggende verkiezingen), een verklaring ter ondersteuning van de eerbiediging van LHBT-rechten. Daarmee kondigde hij aan dat hij van plan was de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie te volgen en LGBT-kwesties op te nemen in seksuele voorlichtingsprogramma's op school in Warschau.
Dit initiatief, en vergelijkbare initiatieven bijvoorbeeld in Gdańsk, stuitte op weerstand binnen de katholieke kerk en de conservatieve partij PiS - met de leider Jarosław Kaczyński - en hun aanhangers. Zij muntte als eerste de term LHBT-vrije zones.
Actie en reactie
Deze conservatie reactie lokte op haar beurt weer protesten uit zoals die van de Poolse activiste Elżbieta Podleśna. Zij ontwierp een posters met de afbeelding van Onze Lieve Vrouw van Częstochowa, ook bekend als de Zwarte Madonne met een halo in regenboogkleuren.
Deze poster was aanleiding voor haar arrestatie op beschuldiging van 'belediging van religieuze gevoelens'. Dit is illegaal in Polen. Haar proces loopt nog en is voor Amnesty International reden om campagne te voeren voor haar vrijspraak.
Rond diezelfde tijd, kort voor de verkiezingen voor het Europees Parlement in 2019, kwam de YouTube documentaire uit 'Tylko nie mów nikomo' over misbruik binnen de katholieke kerk. Dit triggerde PiS-leider Kaczyński tot een verklaring over de Poolse natie en kinderen die werden aangevallen door afwijkende buitenlandse ideeën. De LHBT-gemeenschap was daarmee een zondebok en bliksemafleider.
LHBT-vrije zones
In juli deelde het conservatie tijdschrift Gazeta Polska onder de lezers stickers uit met de tekst 'LHBT-vrije zone'. Een actie waarvoor ze door de rechter op de vingers zijn getikt. Dit leidde ertoe dat de sticker werd aangepast naar 'LHBT-ideologie vrije zone'.
Het bleef niet bij deze stickers. Lokale besturen in gebieden waar de conservatieven aan de macht zijn, verklaarden hun gemeente of regio ook LHBT-vrij. Op dit moment geldt dat voor ongeveer een derde van Polen.
De politici, wanneer aangesproken op de LHBT vrij-zone, roepen om het hardst dat het niet gaat om de mensen maar om de ideologie die 'bepaalde maatschappelijke organisaties willen uitdragen' in bijvoorbeeld scholen. Een ideologie die Duda schadelijker noemde dan het communisme.
In inmiddels twee regio's heeft de rechter de LHBT-ideologie vrije zones onrechtmatig verklaard.
Internationale aandacht
Op lokaal niveau
Begin 2020 plaatsen Poolse activisten een onderbord bij het plaatsnaambord van Puławy. Deze actie krijgt internationale aandacht wat er toe leidt dat de gemeenteraad van Nieuwegein oproept om de vriendschapsbanden met de gemeente van Puławy te beëindigen. Vriendschapsbanden die overigens al een aantal jaar een informeel karakter hebben waaraan verder geen inhoudelijk invulling meer werd gegeven.
Als op een schrijven van de Nederlandse gemeente vanuit Polen geen reactie volgt, onderneemt Nieuwegein actie. Onder de plaatsnaamborden op de gemeentegrens staat nu nog dat 'Nieuwegein in vriendschap verbonden is met Puławy'. In een symbolische daad plakt wethouder Marieke Schouten deze af met een regenboogvlag.
Deze actie leidt tot internationale aandacht. Zo wordt de actie opgepikt door Poolse media zoals Wyborcza of NaTemat en zelfs door CNN. In reactie hierop ontvangt de gemeente alsnog een reactie uit Polen waarmee er hopelijk weer een dialoog mogelijk wordt. Een oproep die ook de LHBT-gemeenschap in Polen doet.
De wethouder staat er in ieder geval nog voor open: "Wij blijven graag in dialoog met Polen. Inmiddels begrijp ik dat de discussie ook in Polen zelf wordt gevoerd. Dan past ook enige vorm van bescheidenheid van buitenaf. Maar wij staan zeker open voor een gesprek met Polen en de Poolse lhbti-gemeenschap. Laten we hopen dat deze hele kwestie uiteindelijk iets positiefs bewerkstelligt." zegt ze bij RTV Utrecht.
De vraag is of deze dialoog moet plaatsvinden met de lokale overheden of dat beter NGO's ondersteund kunnen worden.
De actie van Nieuwegein zorgt er ook voor dat andere gemeenten in Nederland, zoals Wijchen, kritisch kijken naar hun relatie met de Poolse zustergemeenten.
Op EU-niveau
Het is geen nieuws dat vanuit Brussel kritische gekeken wordt naar Polen als het aankomt op de rechtsstaat en mensenrechten. Nog in de recente onderhandelingen in Brussel over de meerjaren begroting was dit onderwerp van gesprek. Inzet: Financiering voor landen als Hongarije en Polen afhankelijk maken van de staat van de rechtsstaat. Mede door het verzet van deze landen is de daadwerkelijke tekst hierover afgezwakt.
Waar het hier nog om woorden gaat, heeft de Europese Commissie actie ondernomen. Van zes Poolse gemeenten werd een verzoek om fondsen afgewezen. Reden is dat deze gemeenten zichzelf LHBT-ideologie vrije zone hadden verklaard. Dit werd duidelijk in een Twitter-statement van EU commissaris voor gelijke rechten Helena Dalli:
EU values and fundamental rights must be respected by Member States and state authorities.
— Helena Dalli (@helenadalli) July 28, 2020
This is why 6 town twinning applications invilving Polish authorities that adopted 'LGBTI free zones' or 'family rights' resolutions were rejected.#LGBTI #UnionOfEquality
Vrouwenrechten
Na het (nipt) winnen van de presidentsverkiezingen voelt de PiS-regering zich gesterkt in haar overtuiging. Minister van Justitie Ziobro kondigt aan zich terug te trekken uit het verdrag van Istanbul.
Dit internationale verdrag tegen vrouwenmishandeling bevat een zinsnede die genderrollen ter discussie stelt. Daar is het „Een feministische uitvinding om homo-ideologie te rechtvaardigen.” alsdus Ziobro in 2015. De zin waar het omgaat, gaat over gender: „de maatschappelijk geconstrueerde rollen, gedragingen, activiteiten en eigenschappen die een gegeven samenleving van toepassing vindt op vrouwen en mannen”.
Meer hierover en de protesten die dit uitlokt is te lezen in Vrouwenrechtenverdrag is ‘ideologie’ voor Polen in NRC.
"We vochten voor ieders vrijheid"
Een bijzonder protest is deze video die nu rond gaat op Facebook met daarin twee oud-strijdsters van de Opstand van Warschau. Ze beginnen met het uitleggen dat eerste homo's (roze driehoek) en Joden (gele sterren) werden vervolgd en daarna zij al politieke gevangenen (rode driehoek met P van Polen). Vervolgens spreken zij zich uit dat ze tijdens de Opstand vochten voor ieders vrijheid. De video komt naar buiten aan de vooravond van de herdenking van de opstand op 1 augustus.
Humor
Naast dergelijke serieuze boodschappen is er ook ruimte voor humor. Zo legt deze cartoonist de link naar de kleurcoderingen rood, oranje en geel van de reisadviezen in verband met corona. Deze cartoon van Lectrr verscheen op 17 juli in De Standaard:
Via Facebook
Regenboogvlag van rihaij via Pixabay
